Europa
Koffie bij de bedoeïenen in Jordanië
Koffie drinken bij de bedoeïenen
De geur van vers gebrande koffie komt mijn neus binnen drijven. Boven het vuur hangt een grote ijzeren lepel met daarin koffiebonen. De gastheer is druk met het maken van een ‘kopje koffie’. Koffie is in Jordanië niet zomaar even “een bakkie doen”, het is een belangrijk onderdeel van de tradities van de bedoeïenen waar we te gast zijn en heeft op vele manieren betekenis. Hele oorlogen zijn uitgevochten boven een kopje koffie. Huwelijken beslist en relaties aangesterkt.
Hoe verwend of gewend zijn wij aan ons bakkie koffie op elk moment van de dag? Even afhankelijk van het soort koffie apparaat dat je hebt, staat die koffie binnen een paar minuten op tafel. Vers gezet, geen zweetdruppel die er aan te pas komt.
Niet hier. Koffie is bijzonder. Koffie kost moeite om te maken en koffie is in Jordanië niet compleet zonder kardemom. Nu ben ik een groot fan van kardemom dus kom maar door, maar voor veel mensen is het een onbekende smaak. En, eerlijk is eerlijk, als je er teveel van gebruikt is het eigenlijk niet te hachelen.
Koffie zetten is een taak van de mannen. Ben je gast van het huis dan is het gebruikelijk dat de vrouwen bij de vrouwen zitten en de mannen bij de mannen. In ons geval hadden we een gemengde groep dus we zaten bij elkaar.
Koffie wordt met de hand eerst vers gebrand. Vuurtje wordt gestookt, lepel wordt erboven gehangen en met geduld worden de koffiebonen geroosterd tot ze net goed zijn. Vervolgens worden ze met de hand gemalen en wordt de kardemom in de koffiepot erbij gedaan. Heet water wordt erop gegoten en de gastheer neemt als eerste een kopje koffie.
Voor ons misschien in eerste instantie een beetje onbeleefd, want je geeft toch eerst je gasten koffie, maar in Jordanië is het de manier om eerst te testen of de koffie wel goed is. Koude koffie serveren is een gebrek aan respect voor je gasten.
Vervolgens gaat de gastheer rond met de koffie en krijg je een heel klein beetje ingeschonken – een Haags bakkie zeg maar. In principe kun je dat prima achterover gooien, maar ook dat is onbeleefd. Koffie drink je in drie slokjes op. Gooi je het wel in een keer achterover dan is dan een teken dat de koffie koud is en de gastheer zijn best niet heeft gedaan.
De koffie niet opdrinken is ook uiterst onbeleefd. Bijschenken kan tot maximaal drie keer. Het kopje houd je ten alle tijden in je rechterhand. Links gebruik je alleen voor andere zaken, zoals naar het toilet gaan. Dat geld ook voor het eten, maar zeker ook voor de koffie rituelen.
Heb je hete koffie – en als de gastheer goed zijn best heeft gedaan dan is dat zo – dan is blazen in de koffie ook niet netjes. Je ‘rolt’ de koffie in je kopje heen en weer tot het drinkbaar is en drinkt het dan rustig in drie keer op. Heb je daarna genoeg dan schommel je het kopje heen en weer ten teken dat je niet meer wilt. Wil je wel nog een extra portie dan hou je je kopje omhoog naar de gastheer. Maar let op; niet meer dan drie refills!
GASTVRIJHEID
De gastvrijheid van de bedoeïenen kent sowieso geen grenzen. Stel je eens voor dat je rustig thuis voor de buis hangt en er belt een wildvreemde aan. Je laat die persoon zonder vragen binnen en geeft de beste man of vrouw zonder morren en zonder verdere vragen voor minimaal drie dagen te eten, te drinken en onderdak. Dat is – laten we wel wezen – voor de gemiddelde Nederlander toch een gruwel. Bij de bedoeïenen is het de normaalste zaak ter wereld dat je vreemden of liever gezegd gasten, zonder vragen in je huis laat en daar drie dagen lang laat verblijven. Pas na drie dagen mag je met een gerust hart vragen waarom die persoon er is en zou je mogen vragen of ze willen vertrekken. Daarvóór is het niet gastvrij.
We verbleven die nacht in Feynan ecolodge, een lodge die midden in de woestijn ligt en die een ervaring op zich is. De locatie is onherbergzaam en indrukwekkend en de lodge is voor de mensen in de omgeving een belangrijke bron van inkomen. Zoveel mogelijk van de producten en voorzieningen in de lodge worden uit de directe omgeving gehaald. Een groep van 45 mannen verzorgt de ritten van de toeristen van het visitorcenter naar de lodge zelf met 4×4 wagens, een vrouw bakt elke dag brood voor de lodge en de gidsen die de toers doen komen ook uit de omgeving van de lodge. Zo kun je diverse wandelingen in de omgeving maken, er is een sunset tour, je kunt een kookworkshop volgen in de lodge en nog veel meer. Afhankelijk van het seizoen en natuurlijk afhankelijk van je wensen. De elektriciteit in de lodge wordt tot het minimum beperkt wat in houdt dat je ’s nachts alles met kaarslicht (ook de kaarsen worden lokaal gemaakt) moet doen. Met uitzondering van de badkamer.
Dat is de enige plek in je kamer waar wel licht brand. Ok, eerlijk is eerlijk; het is een beetje behelpen. En als je met een groep bloggers op pad bent dan kun je ervan uit gaan dat iedereen van alles op moet laden dus gelukkig kan dat wel bij de receptie (de horror van geen stroom.. Haha)
Maar het heeft wel veel sfeer al dat kaarslicht. En de lodge in de nacht met al die kaarsen is een beeld dat direct uit 1001 nacht vandaan lijkt te komen. Uiteraard is er ook geen airco in de lodge en dat was wel even afzien want 40˚C + in je slaapkamer… hoe mooi die ook is verder… is niet echt bevorderlijk voor de nachtrust. En de hyena’s en de honden die ’s nachts een concert hielden ook niet echt. (ik had trouwens ook geen idee dat er dus wolven in de woestijn voorkomen. Kreeg meteen een beeld van omsingelende wolven en meer van dat soort dingen.. 😉 En dat vreemde lied van dr. Andes P in mijn hoofd)
Maar de hitte van de nacht hebben we ook weer overleefd al was ik wel echt blij dat we weg konden en een beetje een windje hadden van de rit naar Petra..
Maar daarover later meer.
Disclaimer: Wij waren in Jordanie op uitnodiging van het Jordan Tourism Board. Alle verhalen en foto’s en meningen zijn die van mijzelf.
