Stevia… alternatief voor suiker?

Mailtje in mijn inbox. Of ik mee wilde naar Kenia… In eerste instantie deed ik ‘whiehoooooo’ maar toen zag ik dat de uitnodiging door Coca-Cola was verzonden. Probleempje. Ik ben namelijk geen fan van cola. Lust het gewoon niet echt, behalve om mee te koken zoals in die overheerlijke Coca-Cola kip.

Ik waagde er echter toch een telefoontje aan. Legde de situatie uit en werd gerustgesteld dat het eigenlijk niet om cola ging maar om het stevia plantje. De trip was bedoeld om informatie in te winnen over stevia, waar het vandaan komt, hoe het groeit en wat er vervolgens mee gebeurd. En dat vond ik dan ook weer heel interessant en aldus geschiedde en vertrokken we met een klein gezelschap naar het mooie Kenia.

Stevia – wat weet jij er van?

Eigenlijk wist ik niks van stevia. Ja dat het een plantje is en dat het zoet is en dat je er dingen mee kunt zoeten. Dat was ongeveer samengevat mijn kennis over stevia. Ik dacht – eerlijk gezegd – dat het gewoon weer een nieuwe variant was van een kunstmatige zoetstof in een poging om suiker te vervangen. Ik had het al eens een keer geproefd en was er niet meteen van onder de indruk en verder weer vergeten. Maar aangezien ik toch ruim 7 uur in het vliegtuig zat had ik alle tijd om me een beetje in te lezen over stevia.

Stevia is niet een nieuwe ontdekking. In Paraguay gebruikten de Guaranay-indianen het al jaren voordat het ‘ontdekt’ werd door Antonio Bertoni. Stevia is onder andere familie van de paardenbloem, zonnebloem en goudsbloem en wordt ongeveer 60-80 cm hoog. Alleen de bladeren bevatten de zoete smaak. Wij hebben zo ongeveer bij elke farm waar we op bezoek zijn geweest de blaadjes geproefd. En ik vind ze echt heerlijk. Dat was dan eigenlijk ook meteen mijn eerste vraag; waar kun je een stevia plantje in Nederland kopen? Het blijkt dat je ze kunt vinden in het gemiddelde tuincentrum. Ik ben dan ook vast van plan om binnenkort een plantje aan te schaffen. Heerlijk door een salade!

Glycosiden in zuivere vorm zijn 300 x zoeter dan suiker

De stofjes die zorgen voor de zoete smaak zijn steviol glycosiden en daar zijn er meerdere soorten van in het blad. Niet alle soorten glycosiden hebben dezelfde smaak en dat is tevens de uitdaging voor de heren geleerden: een combinatie vinden die gelijk is aan suiker of daar dicht in de buurt ligt. Aan het eind van ons bezoek kregen we een proeverij, waarbij we begonnen met een beetje suikerwater, gevolgd door oplossingen van verschillende stevia combi’s. Ik vond het moeilijk om de verschillen te proeven!

Maar ik loop op de zaken vooruit. In Kenia hebben we een aantal boeren bezocht die stevia verbouwen. Voor de lokale bevolking is het een prima gewas om (bij) te verdienen. Pure Circle is ’s werelds grootste leverancier van stevia en ze hebben wereldwijd verschillende landen waar wordt verbouwd. In Kenia is er bewust gekozen voor kleinschaligheid. Alle boeren die we hebben bezocht verbouwen niet alleen stevia, maar een combinatie van verschillende gewassen. We liepen over plantages waar echt letterlijk van alles groeide en bloeide. Van bananenbomen, tot theestruiken tot paprikaplanten. Door die balans wordt het risico van een mislukte oogst ook verspreid. Een boer die slechts éen gewas heeft, zit in de problemen op het moment dat de oogst mislukt.

En wat me vooral opviel aan de boerderijen die we bezochten dat de boeren en boerinnen echt zo ontzettend trots waren dat ze stevia mochten verbouwen. Ze worden er goed voor betaald, het is goed werk, het gewas is gehard en daardoor redelijk makkelijk te verbouwen.

Waarom stevia boven kunstmatige zoetstoffen?

Ik weet eerlijk gezegd niet precies hoeveel kunstmatige zoetstoffen er eigenlijk zijn, maar voor mij is het een soort onnatuurlijk iets. En ik eet en drink het dan ook niet of in ieder geval probeer ik dat te voorkomen. En dat ik momenteel minder suiker probeer te eten zal misschien ook niet onbekend zijn. Dus waarom zou stevia nou zoveel beter zijn dan al het eerder genoemde?

Ik denk dat de grootste kracht van stevia is dat het geen invloed heeft op de bloedsuikerspiegel. Het is dan ook veilig voor diabetici om stevia te gebruiken. Het boek dat ik in het vliegtuig zat te lezen gaat vervolgens nog een paar hoofdstukken door over de andere gezondheidsvoordelen van stevia (nieuw superfood misschien? Het schijnt een van de meest geneeskrachtige planten ter wereld te zijn!) maar de meningen zijn daarover volgens mij verdeeld dus dat laat ik maar even achterwege. Bovendien kun je hier in Nederland alleen maar bewerkte stevia krijgen (behalve het eerder genoemde plantje bij het tuincentrum) en al die superpower zit in het plantje zelf.

Voor je het kunt gebruiken als alternatief voor suiker of zoetstoffen moet het natuurlijk verder verwerkt worden. Na het oogsten wordt de stevia eerst gedroogd, daarna worden de zoete componenten eruit gehaald en wordt het verder verwerkt. Stevia is nog niet zo heel lang goedgekeurd (sinds 2011) voor gebruik in Nederland en er wordt nog steeds veel getest en uitgeprobeerd om de juiste combinatie van glycosiden te vinden. Veel mensen vinden dat het een bittere nasmaak heeft of gewoon “anders” smaakt als suiker. Maar door te testen en te combineren kan suiker vrij goed nagebootst worden.

Suiker vs Stevia

Veel producten waar stevia in verwerkt is gebruiken op dit moment ook nog suiker. Persoonlijk vind ik dat een tikkie vreemd, want waarom zou je nog suiker gebruiken als je een gezondere zoetmaker ter beschikking hebt? Maar het heeft alles te maken met het smaakprofiel waar mensen aan gewend zijn. Bovendien werkt het niet in alle producten even goed. Neem bijvoorbeeld een cupcake; om die te bakken heb je x gram suiker nodig. Zou je dezelfde hoeveelheid stevia erin doen, dan is die cupcake niet meer te eten. De hoeveelheid moet dus worden aangepast, maar dat heeft niet alleen invloed op de smaak. Het heeft ook invloed op de hoeveelheid gram die in de cupcake gaan en zoals je misschien weet met bakken; het luistert nogal nauw. Dus 300 gram suiker zou in theorie 1 gram stevia worden. Dat kan dus niet. Daarom wordt er veel gebruik gemaakt van vul- of bulkstof.

Suiker zelf wordt in combinatie met stevia zoeter. Dat betekent per saldo dat je er minder van nodig hebt en minder suiker is altijd goed toch? Ik ben in ieder geval aardig onder de indruk van dat kleine plantje en ga zeker op zoek naar een eigen exemplaar. Je kunt het gewoon in je tuin laten groeien, net als andere kruiden. Maar het houdt van zon en kan niet tegen vorst. In de winter dus niet buiten laten staan!

Er valt nog veel meer te vertellen over stevia en ik denk dat het een goed alternatief voor suiker kan zijn. Ik denk ook dat – hoewel de vooruitgang goed is – er nog wat werk aan de winkel is voor het echt zover is. Misschien gedeeltelijk omdat mensen moeten wennen aan de andere smaak en ik denk zeker ook dat er nog mogelijkheden zijn op het gebied van suikervrije producten met stevia.

Wil je meer weten over stevia dan kun je een kijkje nemen op de website van het Global Stevia Institute of het boek lezen dat ik heb gelezen: Stevia, het zoete alternatief door Dick en Ineke van der Snoek.

Of laat gerust een vraag achter in de comments en ik ga mijn best doen die te beantwoorden!

Disclaimer: Ik was in Kenia op uitnodiging van Coca-Cola en Pure Circle. Alle meningen en uitingen zijn van mijzelf zoals altijd!